DEDEM KORKUT GELDİ, BOY BOYLADI, SOY SOYLADI: BAYBURT

Ozanları Piri olarak bilinen Dede Korkut’un ve destansı hikayelerinde bahsettiği Türk kahramanı Bamsı Beyrek’in türbelerinin Bayburt’ta bulunduğunu biliyor muydunuz? Bu küçük ama sahip olduğu değerlerle büyük şehrin tek görülecek yeri bu türbeler değil elbette. Soğanlı Dağı’nda bulunan, dünyanın en tehlikeli yollarından birisi kabul edilen Soğanlı Geçidi’ni, Aydıntepe Yeraltı Şehri’ni, 2014 yılında Avrupa Konseyi Müze Ödülü’nü alan Baksı Müzesi’ni, Helva Köyü Buz Mağarası’nı ve daha pek çok doğal ve tarihi güzelliğini görmek için Bayburt’a gelmeniz yeterli.

Bayburt’ta, modern ve konforlu Bayburt merkez otellerinde kalabileceğiniz gibi, Bayburt Üniversitesi’nin ya da ünlü Baksı Müzesi’nin konukevlerinin de aralarında bulunduğu Bayburt otellerinde de konaklayabilirsiniz. Bayburt otel fiyatları, sundukları hizmete nazaran her bütçeye uygun ekonomik seçenekler sunmaktadır.

BAYBURT’TA NEREYE GİDİLİR, NE YAPILIR, NE YENİR

“Dünya benimdir diyenler / Ecel aldı toprak gizledi / Geçici dünya kimlere kaldı / Gelişli gidişli dünya / Sonu ölümlü dünya.” demiş Dede Korkut. Orta Asya’dan Anadolu’ya göçen Alp Erenlerden belki de en ünlüsü olan, adına Bayburt’ta, 1995 yılından bu yana her yıl 11-15 Temmuz’da, Dede Korkut Kültür ve Sanat Şöleni düzenlenen Dede Korkut’un hikayeleri, Bayburt ve coğrafyası ile adeta özdeşleşmiştir. Sadece Kam Büre Oğlu Bamsı Beyrek’in Boyu’nda değil; Salur Kazan’ın Evinin Yağmalandığı hikayede; Kazan Bey’in Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olduğu hikayede ve Salur Kazan Tutsak Olup Oğlu Uruz Çıkardığı hikayede de Bayburt adı geçer. Dede Korkut boylarından Bamsı Beyrek, Bayburt ve civarında güçlü bir etki bırakmış ve yörede yaşayan halk, yüzyıllar boyunca bu destanın üzerine pek çok halk hikayesi söyleyegelmiştir. Dede Korkut, Türk coğrafyasındaki bütün ozanların piri olmakla beraber, saz dediğimiz çalgının da mucididir. Hz. Muhammed’in hayır duasını aldığı ve Oğuzlar’a İslam dinini öğrettiği söylenen Dede Korkut’un mezarı Bayburt, Masat Köyü’ndedir. Türbenin üzerinde, eski Türkçeyle 718 rakamı görülmektedir. Aynı zamanda, Dede Korkut hikayelerinde ve Türk coğrafyasının masallarında da adı geçen Bamsı Beyrek’in türbesi de Bayburt’un 2 km doğusundaki Erenli Köyü’ndedir.

Moğolistan’a giderken yolu Bayburt’tan geçen Marco Polo’nun, zengin gümüş madenleri olduğunu söylediği Bayburt’ta, Dede Korkut hikayelerinde, Bamsı Beyrek’in fethetmek üzere yola çıktığı Bayburt Kalesi, görülmeye değer bir diğer önemli noktadır. Zigana ve Kop Dağlarından geçilerek ulaşılan kaleden, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde de bahsedilir. Bununla birlikte; Anadolu Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Mesut tarafından 13. Yy’da yaptırılan Ulu Camii’ni; tavan yüksekliği yer yer 30 metreyi bulan 600 metre uzunluğundaki Çimağıl Mağarası’nı; Saltukoğulları komutanlarından Mengüç Gazi’nin kardeşi Osman Gazi’nin türbesini; Romalıların baskısından kaçan Hristiyanların sığındığı Aydıntepe Yeraltı Şehri’ni ve yerel ve çağdaş sanat eserlerinin sergilendiği, yemyeşil Çoruh Vadisi’ne bakan ve ödüllü modern mimarisiyle dikkat çeken Baksı Müzesi’ni görmeden dönmek olmaz.

Tabii bir de; en deneyimli şoförlerin bile zorlandığı, dünyanın en tehlikeli yollarından biri olarak kabul edilen, 29 keskin viraja sahip 109 kilometrelik Soğanlı Geçidi’ni de en azından bir görmelisiniz. Eğer cesaret edip bu geçidi aşabilirseniz, sizi karşılayan Karadeniz’in dillere destan manzarası olacaktır. Doğal güzelliklere meraklıysanız, Trabzon- Bayburt sınırındaki Akçaağıl Buzul Gölü’nü ve yöre halkının eski zamanlarda soğuk hava deposu olarak kullandığı, buz sarkıt ve dikitleriyle görsel bir şölen sunan Helva Köyü Buz Mağarası’nı gezebilirsiniz. Ardından, su sporlarıyla ünlü Çoruh Nehri’nde rafting ya da 6 ay boyunca kış sporları için elverişli olan Kop Dağı’nda kayak yapabilirsiniz.

Yüzyıllar öncesinden süzülerek gelen Bayburt mutfağını da denemeden dönmeyeceğinizi biliyoruz. Kara Pancar, Su Böreği, Ekşi Lahana, Tel Helva, Tatlı Çorba, Galacoş ve Lor Dolması, bu yöresel lezzetlerden ilk akla gelenler.

Koyun yününden, tezgahta dokunarak üretilen Ehram ve 2000 metre yükseklikteki arılardan elde edilen Bayburt Balı, hediyelik olarak alabileceğiniz başlıca ürünlerdir.

YAPMADAN GİTMEYİN

-      Dede Korkut’un ve hikayelerinde bahsettiği Bamsı Beyrek’in türbelerini mutlaka ziyaret edin. Bamsı Beyrek hikayesinde adı geçen, Marco Polo’nun ve Evliya Çelebi’nin de bahsettiği Bayburt Kalesi’ni görmeden gitmeyin.

-      Pagan Roma’nın zulmünden kaçan erken dönem Hristiyanlarının sığındığı Aydıntepe Yeraltı Şehri’ni de görülecekler listenize ekleyin.

-      Dünyanın en tehlikeli yollarından birisi olan Soğanlı Geçidi’ni görün.

-  Çoruh Nehri’nde rafting yapın. Kış mevsiminde gelirseniz, Kop Dağı’nda kayak yapmayı ihmal etmeyin.

-      Tarihi yüzyıllar öncesine dayanan Bayburt mutfağının özel lezzetlerini mutlaka deneyin.

-      Ehram ve Bayburt Balı’ndan almadan dönmeyin.